Kiểm Định là gì? Ý nghĩa của việc kiểm định

Trong quá trình sử dụng, thiết bị sẽ bị môi trường và độ trôi làm ảnh hưởng theo thời gian, lâu dần dẫn đến thiếu chính xác. Thông qua kiểm định ta sẽ phát hiện những hỏng hóc, sai sót của thiết bị để kịp thời có các biện pháp khắc phục sự cố để phòng tránh tai nạn tiềm tàng.

1. Khái niệm kiểm định

Theo Luật Chất lượng Sản phẩm hàng hóa số 05/2007/QH12 ngày 21 tháng 11 năm 2007, Kiểm định là hoạt động kỹ thuật theo một quy trình nhất định nhằm đánh giá và xác nhận sự phù hợp của sản phẩm, hàng hoá với yêu cầu quy định trong quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.

Theo Thông tư số 23/2013/TT-BKHCN ngày 26 tháng 9 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2, Kiểm định là biện pháp kiểm soát về đo lường do tổ chức kiểm định phương tiện đo được chỉ định thực hiện để đánh giá, xác nhận đặc tính kỹ thuật đo lường của phương tiện đo bảo đảm phù hợp với yêu cầu kỹ thuật đo lường; 

2. Kiểm định do cơ quan/tổ chức/cá nhân nào tiến hành

Việc kiểm định phương tiện đo do kiểm định viên đo lường thực hiện xuyên suốt theo các quy trình kiểm định. Thiết bị đo sau khi kiểm định, nếu đạt yêu cầu, sẽ được dán tem kiểm định, hoặc cấp giấy chứng nhận kiểm định về đo lường của cơ quan quản lý Nhà nước hoặc cơ sở được chỉ định kiểm định Nhà nước. Giấy chứng nhận có giá trị pháp lý trong cả nước.

3. Những thiết bị, máy móc nào cần kiểm định

- Kiểm định mang tính chất bắt buộc đối với các phương tiện đo có trong "Danh mục các thiết bị bắt buộc kiểm định" theo quyết định số 13/2007/QĐ-BKHCN ngày 6/7/2007 của Bộ khoa học và công nghệ.

- Theo Thông tư số 53/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28 tháng 12 năm 2016 của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, các máy móc thiết bị bắt buộc kiểm định bao gồm: các loại máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động (Mục I); các loại máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động đặc thù quân sự (Mục II).

- Về khái quát, những thiết bị này bao gồm những thiết bị có mức độ rủi ro cao. Khi xảy ra sự cố có thể ảnh hưởng lớn đến con người, tài sản và môi trường. Vì lý do này, thiết bị phải được kiểm định và đăng ký trước khi đưa vào sử dụng. Trong quá trình sử dụng, thiết bị phải được kiểm định định kỳ.
- Nếu kết quả kiểm định không đạt thì thiết bị đó không được đưa vào sử dụng và phải khắc phục bằng cách sửa chữa hay thay mới và kiểm định lại đến khi đạt mới được sử dụng.

4. Thời hạn kiểm định định kỳ máy móc thiết bị

Thời hạn kiểm định thiết bị là mốc thời gian quy định cho thời điểm kiểm định tiếp theo của thiết bị sau lần kiểm định đầu tiên. 

Theo quy định tất cả các máy móc thiết bị trước khi đưa vào sử dụng phải được kiểm định và định kỳ kiểm định hoặc kiểm định bất thường khi phát hiện thiết bị có những vấn đề kỹ thuật có khả năng gây mất an toàn.

Thời hạn kiểm định của các thiết bị sẽ không giống nhau: có thiết bị kiểm định 3 năm/1 lần; Có thiết bị kiểm định 2 năm/1 lần và có thiết bị là 1 năm/1 lần.

Thời hạn kiểm định có thể được rút ngắn so với thời hạn kiểm định ban đầu dựa vào yếu tố sử dụng của thiết bị, tình trạng thực tế tại thời điểm kiểm định và khi rút ngắn thời gian sẽ nêu rõ lý do.

5. Quy trình kiểm định an toàn máy móc thiết bị

Các thiết bị khác nhau sẽ có những yêu cầu về kiểm định riêng biệt, nhưng nhìn chung chúng đều trải qua các bước dưới đây:

- Kiểm tra hồ sơ

- Kiểm tra thiết bị bên ngoài và bên trong

- Kiểm tra độ bền, độ kín

- Kiểm tra vận hành

- Lập biên bản kiểm định tại hiện trường.

Quy trình kiểm định sẽ được quy định trong các tài liệu quy định kỹ thuật (Thông thường là ĐLVN). Công tác kiểm định sẽ do các phòng thí nghiệm được chỉ định thực hiện. Kết quả kiểm định (đạt hoặc không đạt) sẽ do cơ quan kiểm định nhà nước xác định.

6. Phân loại kiểm định kỹ thuật an toàn

Kiểm định kỹ thuật an toàn được chia thành 3 loại sau:

- Kiểm định an toàn lần đầu: Công đoạn kiểm định lần đầu sẽ được thực hiện sau khi lắp đặt máy móc, thiết bị để kiểm định xem tình trạng kỹ thuật của thiết bị đó có đảm bảo để vận hành không. Kết quả kiểm định sẽ được đơn vị chức năng cấp phép bởi cơ quan quản lý nhà nước xác nhận bằng văn bản.

- Kiểm định an toàn định kỳ: Đây là công đoạn kiểm định được thực hiện theo chu kỳ lặp lại thường xuyên. Sau khi chu kỳ kiểm định hết hiệu lực, thiết bị/máy móc sẽ lại trải qua khâu kiểm định để xác nhận lại về tình trạng kỹ thuật nhằm đảm bảo an toàn lao động.

- Kiểm định an toàn bất thường: Đây là việc đánh giá tình trạng kỹ thuật an toàn máy móc, thiết bị căn cứ vào các quy chuẩn kỹ thuật an toàn quốc gia diễn ra đột xuất, không theo một chu kỳ nhất định nào cả.

Hoạt động kiểm định an toàn bất thường diễn ra trong các trường hợp sau:

+ Khi máy móc, thiết bị được sửa chữa hoặc nâng cấp gây ảnh hưởng tới quy trình kỹ thuật hoặc vận hành.

+ Khi thay đổi vị trí lắp đặt máy móc, thiết bị.

+ Đối với các thiết bị chịu áp lực: khi tạm ngưng hoạt động từ 12 tháng buộc phải kiểm định trước khi đưa vào vận hành lại.

+ Khi có yêu cầu của cơ quan quản lý có thẩm quyền hoặc đơn vị sản xuất, thi công về kiểm định lại tình trạng kỹ thuật máy móc, thiết bị để đảm bảo an toàn lao động.

7. Ý nghĩa của việc kiểm định sản phẩm

Kiểm định nhằm đảm bảo sự an toàn trong các hoạt động của xã hội, chi phối ảnh hưởng của sản phẩm đến môi trường, thiên nhiên, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong thương mại. 

Kiểm định an toàn là một công việc rất quan trọng để bảo đảm an toàn cho cả người sử dụng lẫn thiết bị. Các tổ chức, cá nhân có sử dụng các loại thiết bị, vật tư, chất có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, vệ sinh lao động cần phải thực hiện kiểm định an toàn bởi:

- Mỗi thiết bị có một tiêu chuẩn và yêu cầu an toàn đặc trưng riêng, kiểm định là để đảm bảo độ an toàn lao động, tránh các rủi ro đáng tiếc, thiệt hại về vật chất có thể xảy ra.

- Kiểm định là cách duy nhất chứng minh thiết bị đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật, đáp ứng được các yêu cầu của công việc.

- Thông qua kiểm định ta sẽ phát hiện những hỏng hóc, sai sót của thiết bị từ đó kịp thời có các biện pháp khắc phục sự cố phòng tránh tai nạn có thể xảy ra.

- Thực hiện kiểm định an toàn thiết bị còn là tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.